KLOCKI HAMULCOWE: JAK WYBRAĆ ODPOWIEDNIE KLOCKI DO MOTOCYKLA, SKUTERA I DO OFF-ROAD?

2019-12-11

Przewodnik po tym jak wybrać odpowiednie klocki do swojego motocykla: wybierz te jedyne Spiekane czy organiczne? Przeznaczone na tor czy do jazdy drogowej? Wyczynowe czy te o niskim współczynniku zużycia? Skuteczne nawet w niskich temperaturach czy agresywne gdy rozgrzane?

Każdy właściciel motocykla lub skutera zdaje sobie sprawę z tego, że jego pojazd wymaga uwagi i troski: klocki hamulcowe to jeden z tych elementów, które są narażone na największe obciążenia podczas użytkowania jednośladu. Dlatego też oprócz ich terminowej wymiany musisz jeszcze wiedzieć jak dobrać do twojego motocykla odpowiednie klocki.

Poniższa szczegółowa analiza przeprowadzi cię przez labirynt różnych mieszanek, kolorów, nazewnictwa oraz rodzajów klocków. Mamy nadzieję, że przewodnik okaże się pomocny nie tylko wtedy gdy nadejdzie czas serwisowania motocykla, lecz posłuży również jako kompendium umożliwiające lepsze zrozumienie takich pojęć jak określona wydajność lub niewłaściwe zachowanie klocka podczas ekstremalnego użytkowania układu hamulcowego.

Naszym celem jest przedstawienie jak najbardziej wyczerpującego przewodnika, który ułatwi wam wybór klocków Brembo w przyszłości. A to wcale nie jest tak prosta sprawa jak mogłoby się to wydawać, gdyż odnalezienie się w gąszczu rozwiązań dostępnych na rynku może stanowić nie lada wyzwanie. Tak naprawdę to nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania, tak samo jak w przypadku tarcz i zacisków. Innymi słowy, nie ma jednego idealnego rozwiązania.

Mieszanki zazwyczaj stosowane w naszych układach hamulcowych dzielą się na dwie podstawowe grupy: ORGANICZNE lub SPIEKANE. Skład chemiczny materiału ciernego różni się w zależności od producenta, ale w każdym razie skład tych dwóch mieszanek można najszerzej opisać następująco:

Spiekane klocki składają się z pyłów metalicznych zbrylonych w procesie spiekania bez użycia kleju: współczynnik tarcia różni się w zależności od zastosowanych materiałów. Lubrykanty dodane do początkowej mieszanki gwarantują równomierne i gładkie hamowanie podczas gdy materiały cierne pozostawiają tarczę czystą, usuwając pozostałości po hamowaniu z powierzchni tarczy.

Klocki organiczne nie są spiekane i to wyjaśnia dlaczego zarówno klocki węglowo-ceramiczne oraz węglowe znajdują się w tej właśnie klasie. Elementem charakterystycznym tych klocków są żywice, niemniej klocki organiczne zawierają również smary oraz substancje cierne, które oferują takie same korzyści co klocki spiekane.

Każda mieszanka jest projektowana i testowana pod kątem zapewnienia jak najlepszej, jeśli nie najlepszej, wydajności, również pod względem zużycia, komfortu użytkowania oraz stabilności hamulca w konkretnych warunkach, dlatego też decyzja dotycząca wyboru klocków powinna być przemyślana.

Każda mieszanka ma konkretne zastosowanie, które tak naprawdę zależy od sytuacji w jakiej znajdą się nasze hamulce. Brembo wychodzi naprzeciw wszelkim oczekiwaniom.

Wydajność mieszanek, które niezmiernie się od siebie różnią jest rozpatrywana pod kątem dwóch głównych parametrów: skuteczności i zużycia.
Skuteczność (innymi słowy to jak mocno klocek hamuje) jest określana średnim współczynnikiem tarcia oraz stabilnością tarcia mierzoną przy głównych parametrach charakteryzujących hamowanie (prędkość, opóźnienie i temperatura). Wykrywa się to poprzez różne testy stanowiskowe i prowadzone w pojeździe.

Zużycie: to ilość zużytego materiału ciernego (mierzona w mm grubości lub objętościowo) w odniesieniu do ilości wykonanych hamowań (testy stanowiskowe) lub przejechanego dystansu (testy drogowe).
Skuteczność i zużycie klocka idą ze sobą w parze, tzn. im skuteczniej hamuje klocek, tym szybciej będzie się zużywał.

Innym aspektem godnym uwagi jest kwestia zmiany współczynnika tarcia w zależności od temperatury pracy. Tak naprawdę nie wszystkie mieszanki mają taką samą skuteczność w każdej temperaturze. Na przykład mieszanki stosowane na torze mają wysoki współczynnik tarcia w wysokich temperaturach, ale tylko gdy osiągną temperaturę rzędu 660°F – 840°F możemy mówić o osiągnięciu przez nie właściwej temperatury pracy.

Mieszanki przeznaczone do jazdy drogowej natomiast zostały zaprojektowane do tego by najlepiej się sprawdzać w średnich i niskich temperaturach pracy, a najchętniej w okolicach 570°F. Dlatego też w przypadku użytkowania na torze, a co za tym idzie, nadmiernego obciążenia, będą powodować zjawisko fadingu (zanikania hamulca). Innymi słowy – nastąpi pogorszenie wartości współczynnika tarcia: powyżej pewnej granicznej temperatury klocki będą traciły swoją skuteczność.

I odwrotnie – jeśli zastosujecie klocki z wyczynową mieszanką na drodze (w połączeniu z zimnymi tarczami), hamulce nie będą łapać tak jak trzeba, a droga hamowania może się nieznacznie wydłużyć. Naturalnym kompromisem jest mieszanka pośrednia, która zapewni optymalną wydajność we wszystkich warunkach, choć z pewnością nie będzie się najlepiej sprawdzać w ekstremalnych temperaturach.

Dlatego też przed wybraniem właściwego klocka należy się zastanowić nad tym w jaki sposób będzie użytkowany motocykl i czego tak naprawdę oczekujemy od nowych hamulców.

Brembo dzieli swoje klocki na 5 makro kategorii w oparciu o zastosowanie oraz rodzaj pojazdu: od wyczynowych (przeznaczonych na tor) do drogowych (do użytku codziennego), od off-roadowych do tych przeznaczonych do skuterów (tu chyba wyjaśnienia są zbędne) aż do linii Genuine (klocki z tego samego materiału co ten wybrany przez producenta motocykla i rozwijane dla tej konkretnej koncepcji).

W ramach każdej kategorii mamy 2-4 alternatywy w zależności od procesów obróbki, którym są poddawane różne modele oraz użytego materiału ciernego: główny podział to rozróżnienie klocków spiekanych i organicznych.

SKUTERY

Klocki Brembo dla skuterów (2- i 3-kołowców) gwarantują długą żywotność hamulców i stabilność działania we wszystkich warunkach. Zostały opracowane specjalnie na potrzeby tej konkretnej kategorii pojazdu, używanego w mieście i wiążącego się z tym sposobu hamowania, które różni się od hamowania motocykla.

Mieszanki przeznaczone dla skuterów to XS oraz CC: pierwsza z nich jest spiekana i została zaprojektowana w szczególności dla większych pojazdów. Ich zaletą jest wysoka moc, modułowy charakter oraz duży przebieg pomimo tego, że współczynnik tarcia jest niższy niż ten w klockach stosowanych w motocyklach: jego wartość wynosi 0,48 przy temperaturze 122°F, a przed spadkiem wzrasta do 0,5 w temperaturze 392°F by powrócić do pierwotnej wartości. Kolejną zaletą XS jest to jak łatwo się układają.

W klockach CC zastosowano materiał organiczny odpowiedni dla wszystkich skuterów, w tym tych o małych pojemnościach. Klocki te są wybierane przez tych, którzy nie oczekują wielkiej mocy hamowania, lecz dobrej wydajności i przede wszystkim niskiego zużycia. Im dłuższa żywotność klocka w połączeniu z niską ceną, tym wyższe zainteresowanie produktem. W przeciwieństwie do klocków XS, CC składają się z tej samej organicznej mieszanki co pozostałe klocki Brembo przeznaczone do motocykli.

Niebezpieczeństwa złego wyboru

Co by się stało gdyby zastosować klocki XS w małym skuterze? Z racji swojego przeznaczenia do cięższych i szybszych pojazdów powodowałyby zbyt gwałtowne hamowanie i straciłyby swój modułowy charakter. Zużycie również znacząco by wzrosło zmuszając właściciela do częstszej wymiany klocków.

I w drugą stronę – gdyby tak założyć klocki CC do skutera z większym silnikiem przełożyłoby się to na dłuższą drogę hamowania: klocki te nie były ani zaprojektowane, ani badane pod kątem wykorzystania w większych skuterach.

KLOCKI PRZEZNACZONE DO UŻYTKU DROGOWEGO

Z drugiej strony, dla tych, którzy jeżdżą motocyklami wyłącznie po drogach Brembo przygotowało cztery warianty: trzy z nich są spiekane, a CC jest organiczny. Ta ostatnia wariacja jest przeznaczona do bardziej „potulnych” motocykli, najczęściej o pojemności skokowej poniżej 400 cm3. Z racji tego, że nie muszą one walczyć z nadmiarem koni mechanicznych i wysokim momentem obrotowym, nie jest potrzebna duża siła hamowania. Współczynnik tarcia jest najniższy z czterech ww. wariantów. Z drugiej jednak strony CC jest idealne dla miłośników miękkiego, modułowego hamowania.

Jeśli chodzi o spiekane klocki, jedynymi stosowanymi na tył są SP: jedną z ich zalet jest stała wydajność w wysokiej i niskiej temperaturze. Potwierdza to współczynnik tarcia, który pozostaje stały pomimo wahania temperatury pomiędzy 122°F i 752° F.
Na przód możesz założyć SA lub LA: te pierwsze, malowane na czerwiono, szczycą się najwyższą wydajnością ze wszystkich klocków przeznaczonych do użytku drogowego.
Dla każdego kto ceni sobie wydajność te klocki są tzw. Must-have, ponieważ sprawdzą się również okazjonalnie na torze. Wartość współczynnika tarcia wzrasta tu wraz ze wzrostem temperatury sięgającej nawet 752°F.

Jeśli natomiast jesteś motocyklistą preferującym bardziej turystyczną jazdę, pokonującym dziesiątki mil rocznie w trasie, klocki LA będą idealne dla Ciebie. Dobra wydajność i stabilność idą w parze z długą żywotnością. Dość powiedzieć, że po przebyciu takiego samego dystansu klocki LA będą się miały dobrze, podczas gdy SA będą wydawać ostatnie tchnienie. Na potwierdzenie tego mamy wartość współczynnika tarcia, który praktycznie pozostaje niezmienny na poziomie 0,55 w zakresie temperatur od 122°F do 752°F.

Niebezpieczeństwa złego wyboru

Co by się stało gdybyśmy zamontowali klocki SA do motocykla z silnikiem o małej pojemności, jeżdżącego wyłącznie po drogach? Zaprojektowane by zapewnić najwyższą wydajność klocki te mogłyby napotkać następujące problemy: trudność w osiągnięciu optymalnej temperatury pracy przez co hamulce będą zbyt miękkie, lub też mogą zbyt czule reagować. W każdym z przypadków nie jest to sytuacja normalna.

Z drugiej strony, gdy zamontujemy klocki CC w motocyklu wyczynowym napotkamy na trudności w hamowaniu, zwłaszcza przy dużych prędkościach. Klocki te nie zostały zaprojektowane do tego by okiełznać takie potwory. Otrzymalibyście więc motocykl częściowo sprawny pomimo wyposażenia go w kosztowne klocki: wspaniałe przyspieszenie, niepełne hamowanie.

OFF-ROAD

Miłośnikom kurzu i piasku nie są potrzebne nie wiadomo jak mocne hamulce, gdyż brak stabilnego podłoża uniemożliwia ich pełne wykorzystanie. Trzy dostępne mieszanki zostały zaprojektowane po to by zapewnić odpowiednią siłę hamowania bez konieczności nadmiernego wykorzystania hamulca i mogą być stosowane zarówno z przodu, jak i z tyłu.

Mieszanki Brembo przeznaczone do jazdy off-roadowej powstają z materiałów mających gwarantować jak najwyższą skuteczność w różnych warunkach off-roadowych, tj. w wysokich i niskich temperaturach oraz w warunkach ekstremalnych (woda, piasek, błoto), które wymagają skuteczności hamowania również wtedy gdy tarcze hamulcowe są zimne. Dlatego też tak ważna jest odporność na czynniki zewnętrzne.
Dla praktykujących motocross lub supermoto idealnym rozwiązaniem jest SX – spiekane klocki zaprojektowane do rajdów: wysoce agresywne i odporne na wysoką temperaturę. Jest to opcja dla tych, którzy lubują się w enduro lub po prostu potrzebują spiekanych wydajnych klocków o modułowym charakterze.

Mamy jeszcze TT – organiczne klocki rekomendowane do dużych przebiegów. Są to semi-metaliczne karbonowo-ceramiczne klocki, które sprawdzają się zarówno na suchym, jak i w bardziej nieprzychylnych warunkach pogodowych. Współczynnik tarcia zawsze pozostaje tu niższy niż w przypadku klocków SD, ale różnica nigdy nie jest większa niż 0,02 stopnia.

Niebezpieczeństwa złego wyboru

Co by się stało gdyby tak klocki SX zamontować w motocyklu o maksymalnej ładowności (tzn. gdyby załadować wszystkie jego kufry i jeszcze posadzić pasażera z tyłu)? Klocki zaprojektowane do lżejszych i zwinniejszych motocykli miałyby problem z opanowaniem takiej bestii. Ponadto, choć podczas zawodów klocki te gwarantują maksymalną wydajność po osiągnięciu optymalnej temperatury pracy, w trasie, gdzie występują dłuższe przerwy pomiędzy dohamowaniami, następuje spadek temperatury odbijający się na skuteczności działania hamulców.

A gdyby tak zamontować TT w niemalże odsłoniętym motocyklu, takim jakie jeżdżą w motocrossie lub supermoto, mielibyśmy do czynienia ze zbyt łagodnymi hamulcami: na każdym dohamowaniu nasi rywale zyskiwaliby przewagę kilku jardów tylko dlatego, że TT nie ma tak dużej siły hamowania co SX. Oczywiście klocków tych nie trzeba by wymieniać tak często, ale w wyścigach, w których liczy się zwycięstwo, byłoby to akurat sprawą drugorzędną.

JAZDA WYCZYNOWA

Główną cechą tego rodzaju materiału jest duże tarcie oraz stała wydajność, zwłaszcza przy wysokiej temperaturze tarczy. To gwarantuje niezawodne i równe hamowanie w trakcie całego wyścigu, a prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska fadingu jest znikome. Wydajność w niższej temperaturze spada, więc klocki te nie są rekomendowane do regularnej jazdy drogowej.

Wersje przeznaczone do użytku na torze, w przeciwieństwie do klocków LA i SA, gwarantują wysoki współczynnik tarcia rosnący wraz ze wzrostem temperatury. To znaczy, że te klocki plasują się zaraz za Z04 używanymi przez wielu kierowców serii World Superbike Championship.
Najwyższą wydajnością w tej grupie może się poszczycić organiczny klocek RC (technologia carbon tech). Współczynnik tarcia w wysokiej temperaturze gwarantuje mocne i stabilne hamowanie. Nie ma tu miejsca na fading (zwiększony skok dźwigni lub pedału hamulca). Ta mieszanka jest dostępna dla wszystkich motocykli wyczynowych oraz większości nakedów.

Zbliżony do RC, ale jednak jeden poziom niżej znajduje się klocek SC – również przeznaczony wyłącznie na przód, ponieważ tak duża moc hamowania z tyłu jest zbędna. SC zachowuje się stabilnie we wszystkich warunkach, ale jest zalecany do stosowania podczas „umiarkowanej” jazdy na torze lub „sportowej” jazdy ulicznej. Podczas gdy współczynnik tarcia w RC rośnie wraz ze wzrostem temperatury, w przypadku SC przybiera on wysokie i niskie wartości.

Klocki Brembo Racing Z04 natomiast powinny być przedmiotem zgoła innej dyskusji. Te klocki są używane w zawodach World Superbike oraz Supersport Championship, a teraz są również dostępne do użytku drogowego.
Zakres wysoko wydajnych klocków Brembo został opracowany wyłącznie na potrzeby sportów wyczynowych, by zapewniać jak najwyższą wydajność w najbardziej ekstremalnych warunkach: większa kontrola hamowania, stabilność układu, zwiększona moc hamowania, wytrzymałość na wysokie temperatury oraz zmniejszone zużycie.

Klocki Brembo Racing Z04 to klocki dostępne dla większości powszechnych motocykli wyczynowych. Ich skuteczność w niskich temperaturach jest mniejsza, przez co nie są zalecane nawet do okazjonalnego wykorzystania do jazdy po drodze.
Cechą główną tej mieszanki jest wysokie tarcie oraz stała wydajność, zwłaszcza przy wysokiej temperaturze pracy osiąganej przez tarcze. To gwarantuje niezawodne i stabilne hamowanie w trakcie trwania całego wyścigu, minimalizując jednocześnie prawdopodobieństwo powstania zjawiska fadingu.

Niebezpieczeństwa złego wyboru

Co by się stało gdyby tak zamontować klocki CC na wyczynowym motocyklu i przejechać się nim po torze? Już na pierwszej partii hamowania pozostałe motocykle minęłyby cię gdyż ich współczynnik tarcia byłby wyższy o jakieś 40%. A jakby tego było mało, z każdym okrążeniem układ hamulcowy przegrzewałby się, co skutkowałoby wydłużeniem drogi hamowania, aż w końcu hamulce odmówiłyby posłuszeństwa.

I odwrotnie – gdyby tak założyć klocki RC do jakiegoś szosowca o ograniczonej masie i mocy, efekt byłby więcej niż niezadowalający: hamulce reagowałyby zbyt gwałtownie, ryzyko położenia motocykla byłoby duże, a powstały efekt odebrałby całą frajdę z jazdy. Oprócz utraty modułowego charakteru hamulców, można by zaobserwować zwiększone zużycie skutkujące koniecznością częstej wymiany klocków.

Teraz, gdy już wiesz co nieco na temat różnic pomiędzy poszczególnymi produktami Brembo, wystarczy sprawdzić, które z klocków Brembo są dostępne do Twojego motocykla lub skutera oraz gdzie możesz je nabyć.

Wejdź na konfigurator (www.moto.brembo.com) i wpisz podstawowe informacje nt. Twojego motocykla jak marka, silnik, model i rok produkcji. Konfigurator przejrzy ofertę Brembo i wskaże, które produkty są dostępne dla tego konkretnego motocykla, włączając w to rodzaj mieszanki klocka.

Ale zanim wskoczysz na swój motocykl wyposażony w nowy nabytek od Brembo, nie zapomnij ułożyć klocków.

Jest to niezwykle ważne dla wszystkich mieszanek, a w przypadku klocków RC to podstawa. Ułożenie klocków polega na kilkukrotnym delikatnym hamowaniu. Dopełni to prawidłowego cyklu grzania i chłodzenia. Ułożenie klocków zależy od rodzaju klocków: te organiczne potrzebują więcej czasu na ułożenie niż te spiekane.

KLOCKI HAMULCOWE: JAK WYBRAĆ ODPOWIEDNIE KLOCKI DO MOTOCYKLA, SKUTERA I DO OFF-ROAD?

Przewodnik po tym jak wybrać odpowiednie klocki do swojego motocykla: wybierz te jedyne Spiekane czy organiczne? Przeznaczone na tor czy do jazdy drogowej? Wyczynowe czy te o niskim współczynniku zużycia? Skuteczne nawet w niskich temperaturach czy agresywne gdy rozgrzane?

SKUTERY​

KLOCKI PRZEZNACZONE DO UŻYTKU DROGOWEGO​

OFF-ROAD​​

JAZDA WYCZYNOWA​

SKUTERY

KLOCKI PRZEZNACZONE DO UŻYTKU DROGOWEGO

OFF-ROAD

JAZDA WYCZYNOWA